Oskarżenie

Główny zarzut pozostaje ten sam: Prawo i Sprawiedliwość zagraża demokracji, ponieważ chce wprowadzić dyktaturę. Trudno stwierdzić, na ile świadomie wybrany został taki właśnie zarzut.

Jeśli w tych środowiskach hasło „demokracja” jest skojarzone bardzo pozytywnie, to określenie kogoś „antydemokratą” jest czymś w rodzaju najcięższej obelgi. Nic dziwnego więc, że nielubiana partia jest określana w taki sposób.

Możliwe również, że był to wybór świadomy. Uznano (słusznie lub nie), że poprzez nazwanie PiS siłą antydemokratyczną osiągnie się najlepsze efekty: najszybciej i najłatwiej nastawi  się największą liczbę Polaków przeciwko PiS.

Wersję pierwszą uważam za bardziej prawdopodobną. Skojarzeń i emocji nie da się w 100% kontrolować.
 
Ruch, a nie partia

Dziesięć lat temu głównym ośrodkiem opozycji wobec PiS była Platforma Obywatelska. Nie jest tajemnicą, że Polacy nie darzą partii politycznych zbyt dużym zaufaniem. Teraz takim ośrodkiem nie jest jakaś inna partia polityczna, ale ruch społeczny.

Organizatorzy starają się, aby Komitet Obrony Demokracji nie był kojarzony z partiami. Nie zapraszają polityków na wiece. Apel skierowany jest „do demokratów z lewa i prawa”, KOD ma być niejako „ponad partiami”, ma być uniwersalny.
 
Retoryka antykomunistyczna

Nazwa organizacji nie jest przypadkowa i świadczy o kolejnej zmianie w strategii. Odwołanie do historycznego Komitetu Obrony Robotników widać na pierwszy rzut oka. Sięganie po ten pozytywnie kojarzony symbol może się opłacić, choć jest dość ryzykowne.

Odwołaniu do antykomunistycznej organizacji towarzyszy modyfikacja porównań, które stosuje się przy opisywaniu Prawa i Sprawiedliwości. Wcześniej argumentowano, że PiS prześladuje byłych komunistów, próbuje rozpętać polowania na tych ludzi i zajmuje się porachunkami z przeszłości zamiast ważnymi sprawami.

Tego rodzaju argumenty mogły działać… na korzyść PiS. Ugrupowanie obiecywało rozliczyć się z przeszłością i w pewnym sensie „ukarać” postkomunistów. Jeśli partię krytykuje się za to, że realizuje swój program, to w oczach jej zwolenników staje się ona jeszcze bardziej wiarygodna. Osoby dotąd neutralne też mogą nabrać do niej sympatii. Z tej metody musiano zrezygnować.

Rządy PiS porównywano kiedyś do ustroju nazistowskiego lub faszystowskiego. Dla wielu osób te porównania były zbyt „naciągane”, a czasem wręcz ośmieszały przeciwników PiS. Teraz porównuje się do ustroju komunistycznego, który panował w okresie PRL. Trzeba pamiętać, że elektorat Prawa i Sprawiedliwości jest nastawiony antykomunistycznie. Jeśli wyborca PiS zobaczyłby w tej partii komunizm, to mógłby przestać ją popierać.

Protestujący chętnie używają haseł patriotycznych, co może być próbą złamania monopolu PiS na tego typu retorykę. Prawu i Sprawiedliwości może być trudniej opisać ludzi używających takich haseł jako postkomunistów czy lewaków i tym samym ograniczyć ich wpływ tylko do tych grup.

Wydaje się, że jest to bardzo rozsądnie przemyślana decyzja obliczona już nie na „przekonywanie przekonanych”, ale na dołączanie do obozu antyPiSu osób dotychczas neutralnych lub nawet popierających tę partię.
 
Na poważnie

Ostatnia różnica dotyczy zabarwienia emocjonalnego. Dziesięć lat temu braci Kaczyńskich i ich partię często ośmieszano. Przeciwnicy ukazywali ich jako niedorajdy i fajtłapy które „mówią tak, jakby miały kluski w gębie” i wzbudzają śmiech politowania w krajach Europy Zachodniej.

Jeśli uznaje się kogoś za śmiesznego i żałosnego, to trudno jednocześnie uważać go za niebezpiecznego. Jak ktoś taki „łapciowaty” może być prawdziwym zagrożeniem dla demokracji? Przekaz był niespójny i słabo motywował do walki. Przeciwnicy PiS mogli podświadomie uznać, że skoro przeciwnik jest żałosny, to i tak musi przegrać.

Teraz odrzucono „śmieszkowanie” i konsekwentnie rysuje się PiS jako poważne zagrożenie. Okoliczności w jakich rząd podejmuje decyzje ułatwiają używanie tej retoryki. Strach jest silną emocją i może motywować do działania.

Trzeba tylko pamiętać, że tym działaniem nie musi być koniecznie walka. Może być też ucieczka. Jeśli organizatorzy KOD przesadzą, to wystraszą najbardziej płochliwą część swoich zwolenników.
 
Zadziała?

Nie wiadomo, co jest przyczyną zmian. Może dzisiaj przeciwnikom PiS przewodzą inni ludzie, może wyciągnięto wnioski z kampanii z lat 2005-2007? Zmiany metod mogą przeciwnikom PiS pomóc, ponieważ uderzają w czuły dla tej partii punkt porównując ją do tak znienawidzonych komunistów. Przekaz jest prostszy i łatwiejszy do zrozumienia, ponieważ bazuje na strachu.

Do podgrzania atmosfery można użyć różnych chamskich haseł, a sprowokowanie rządu do użycia siły byłoby na rękę dla KOD. Czy nowa strategia zadziała? Dowiemy się pewnie przy najbliższych wyborach.