Nie należy się jednak zniechęcać. Podstawowa wiedza z tego zakresu nie jest wcale tak trudna do zrozumienia. Artykuł nie zawiera pełnego wykazu kompetencji, jedynie najistotniejsze.
Gmina
Do zadań gmin związanych z edukacją należy prowadzenie szkół podstawowych oraz gimnazjów (do ostatniego roku ich funkcjonowania) oraz bibliotek i domów kultury. Infrastruktura zarządzana przez gminę to ulice, chodniki i drogi lokalne wraz z ich oświetleniem, a także sieć wodno-kanalizacyjna. Zadaniami z zakresu transportu jest utrzymanie komunikacji publicznej. W ramach opieki zdrowotnej gminy muszą zadbać o dostęp do przychodni. Wśród innych zadań gminy można odnaleźć opiekę nad zielenią miejską, zorganizowanie wysypisk oraz pomocy społecznej. Władze gmin ustalają plany zagospodarowania przestrzennego i mogą powołać Straż Miejską lub Gminną.
Powiat
Pośredni szczebel samorządu jest odpowiedzialny za szkoły ponadgimnazjalne, domy dziecka, drogi powiatowe i szpitale. Powiaty zarządzają też Urzędami Pracy, a więc po części prowadzą politykę związana z rynkiem pracy. Nadzorują służby weterynaryjne, inspektoraty nadzoru budowlanego i rzecznika praw konsumenta.
Województwo
Do zadań województw należy dbanie o transport kolejowy i autobusowy o znaczeniu regionalnym (autobusy międzymiastowe) oraz szpitale specjalistyczne. Województwa sprawują też opiekę nad zabytkami oraz instytucjami kultury takimi jak muzea czy teatry. Najwyższy szczebel samorządu prowadzi też politykę regionalną, co oznacza możliwość selektywnego wspierania powiatów czy gmin w realizacji ich zadań w taki sposób, w jaki władze województwa uznają za stosowne. Ponadto to województwa decydują o przydziale środków unijnych.
Gminy na prawach powiatu
Niektóre gminy nie wchodzą w skład żadnego powiatu wraz z innymi gminami. Inaczej pisząc: te gminy same tworzą powiat, który składa się z tej jednej gminy. Wówczas gmina ta posiada kompetencje zarówno gminne jak i powiatowe. Dotyczy to największych miast w kraju. W naszym województwie są to Wrocław, Legnica, Jelenia Góra i Wałbrzych.
Podsumowanie
Można zauważyć, że każdy szczebel samorządu zajmuje się ochroną zdrowia (gminy przychodniami, powiaty szpitalami, a województwa szpitalami specjalistycznymi), transportem (gminy i powiaty utrzymaniem dróg, województwa drogami kolejowymi) czy edukacją i kulturą (gminy szkołami niższego szczebla, powiaty odpowiednio wyższego a województwa instytucjami kultury). Można zauważyć tu pewną hierarchizację.
Jednak każda JST posiada też dodatkowe uprawnienia, które nie hierarchizują się. Gminy zajmują się ochroną środowiska i planowaniem terenu, powiaty służbami nadzoru. Dodatkowo województwa maja możliwość wpływania na niższe szczeble poprzez wprowadzanie programów wojewódzkich oraz rozdział środków unijnych.